“Kinderen die zorg nodig hebben, vallen sinds tien jaar onder de verantwoordelijkheid van gemeenten. Sindsdien zijn de kosten verdubbeld.” Toch laten veel lokale overheden een enorme kans liggen: Maatschappelijke Diensttijd (MDT).

Het jeugdzorgdossier van gemeenten is een hoofdpijndossier geworden. De kosten stegen van 3,5 miljard euro in 2015 naar 8,1 miljard in 2023. Ondanks diverse maatregelen, zoals de gezamenlijke inkoop van gespecialiseerde zorg, verslechtert de situatie alleen maar. Tien jaar geleden kreeg één op de elf jongeren jeugdzorg, nu is dat één op de zeven.

De commissie-Van Ark concludeerde eind januari dan ook dat de genomen maatregelen niet het gewenste effect hebben. De nadruk lag op een andere organisatie van de jeugdzorg, terwijl de oplossing veel meer gezocht moet worden in samenwerking met school, ouders en de omgeving van een jongere. Precies daarin blinkt MDT uit.

MDT biedt jongeren tussen de 12 en 30 jaar de kans om maatschappelijk betrokken te zijn, talenten te ontwikkelen en nieuwe mensen te ontmoeten. Dit programma is niet alleen vóór jongeren opgezet, maar ook dóór jongeren, samen met onder andere maatschappelijke organisaties en ministeries. ‘Niet over ons, zonder ons.’

MDT bevordert burgerschap: 26% van de jongeren blijft na MDT betrokken bij het project, 89% vindt het belangrijk om zich in te zetten voor de samenleving. MDT bevordert de loopbaanoriëntatie van jongeren: 48% weet na MDT beter wat ze leuk vinden, 52% weet beter wat ze kunnen na MDT, 62% geeft aan door MDT diens vaardigheden te hebben ontwikkeld. Waarom wordt deze buitenkans niet met beide handen aangegrepen?

Deelnemer Darren (17) voelde zich niet op zijn plek in zijn MBO-studie en stopte. Een paar maanden zat hij slecht in zijn vel. Tot een kennis vertelde over MDT. “Ik zat in een rotperiode en het is me gelukt om daaruit te komen. Ik heb het vertrouwen teruggekregen in mezelf.”

Deelnemer Amine (19): “Als ik jongeren zie twijfelen om mee te doen met MDT zeg ik: ‘Luister, dit gaat je echt wat brengen. Je hebt hier echt wat aan voor je toekomst. Er waren bijvoorbeeld jongens waarvan hun ouders al vroeg overleden waren. Daar spraken we dan over. Ik nam de lessen uit de cursus steeds serieuzer en stapsgewijs groeide ik en zag ik in wat mijn kwaliteiten zijn. Ik zag een kans voor mijzelf, mijn coach zag talent in mij, leiderschap.”

Niet dat MDT het wondermiddel is voor álle zorgbehoevende jongeren, maar MDT biedt wel cruciale steun aan hen die nét dat extra steuntje in de rug nodig hebben. Het is een laagdrempelige vorm van jongerenbegeleiding, waardoor bespaard kan worden op dure hulptrajecten. Waarom? Drie redenen.

1. MDT is bewezen effectief. Jongeren die deelnemen aan MDT behoren tot deze vijf groepen: jongeren die geactiveerd willen worden, jongeren uit het voortgezet onderwijs, nieuwkomers, jongeren die praktijkgericht willen leren en jongeren met multi-problematiek. De deelnemers ontdekken hun talenten, bouwen een netwerk op, raken maatschappelijk betrokken en vergroten hun zelfvertrouwen en weerbaarheid. MDT zorgt, kortom, voor: perspectief, participatie en preventie.
2. MDT wordt al uitgevoerd. Momenteel bieden meer dan 2.000 samenwerkingspartners MDT aan. Ruim 150.000 jongeren hebben al meegedaan, afkomstig uit alle delen van het land. Dit aantal kan binnen drie jaar doorgroeien naar 400.000 – dat is 10% van alle jongeren tussen 12 en 30 jaar. De trajecten variëren van muziek, kunst en persoonlijk leiderschap tot sport, onderwijs en klimaatrechtvaardigheid. MDT is geen experiment, het is een bestaande en breed ingezette aanpak.
3. MDT wordt al betaald. De financiering komt voor 75% uit Rijkssubsidie en voor 25% uit cofinanciering door maatschappelijke organisaties, bedrijven en scholen. De Tweede Kamer heeft eind vorig jaar besloten MDT structureel te blijven ondersteunen met 130 miljoen euro per jaar.

Het is onbegrijpelijk dat MDT nog steeds onvoldoende erkenning krijgt. Terwijl de jeugdzorg worstelt met een onhoudbare situatie, blijft MDT onderbenut. Het is de hoogste tijd dit te veranderen. Beste beleidsmakers in alle lokale gemeenten in Nederland, ga MDT meer benutten. Grijp deze buitenkans!

Geschreven samen met Alan Bredenhorst.