„Vroeger hoorde ik bij de Parkkerk, hier vlakbij. Door de jaren heen was de Parkkerkgemeente steeds kleiner geworden. Toen we met zijn veertigen waren overgebleven, verhuisden we naar dit zaaltje hier. Het kerkgebouw is later verbouwd tot een cultureel centrum, het Orgelpark. Na de verhuizing heeft de gemeente het nog een tijdje volgehouden, maar uiteindelijk konden we onszelf alleen nog maar opheffen.”

Dit verhaal hoorde ik begin deze maand op een zondagochtend van een hartelijke Amsterdammer in de seniorenleeftijd. Zijn verhaal is voor velen herkenbaar, in heel het land.

Zo stond deze zomer in het Reformatorisch Dagblad een serie over kleine gemeenten. Sommige hadden nog maar iets van tien leden, onder wie twee diakenen. Steeds gingen de verhalen over vroeger, toen de kerk nog vol zat. Vaak ook ging het over het geloof dat het Woord kracht had en over de hoop dat de gemeente niet zou worden opgeheven.

Anne Frank

Ik ben bang dat die hoop een ijdele hoop is. Natuurlijk is het voor de direct betrokkenen pijnlijk als een gemeente ophoudt te bestaan. Maar voor het Koninkrijk van God hoeft kerksluiting zeker geen ramp te zijn.

Vergelijk het met de boom waarop Anne Frank uitzicht had vanuit het zolderraam van haar onderduikadres aan de Amsterdamse Prinsengracht. Deze beroemde kastanje werd halverwege de 19e eeuw geplant. In 1993 werd hij gestut, in 2005 ingekort en in 2008 verder gestut. Op 23 augustus 2010 waaide hij om.

Natuurlijk was dat jammer, want de boom had een grote symbolische waarde. Maar voor de natuur was het geen ramp. In de tijd dat het achteruitging met de boom, werden op diverse plekken in de wereld kastanjes ervan geplant, bijvoorbeeld in de Jardin Anne Frank in Parijs.

Ook de sluiting van de Amsterdamse Parkkerk draagt vrucht. De enorme afkalving van het christendom in Amsterdam heeft sinds het begin van deze eeuw gezorgd voor grote creativiteit om op allerlei plekken opnieuw te beginnen. In de stad is een scala aan nieuwe christelijke gemeenschappen ontstaan. Oude en jonge gemeenten hebben elkaar bovendien gevonden in een klimaat van respect en een gemeenschappelijke visie. Gezamenlijk zetten zij zich in voor de shalom van de stad. Steeds weer zetten zij nieuwe stappen.

Jonge gemeenten

Op een zondag begin september was ik zelf getuige van zo’n nieuwe stap van Via Nova. Deze jonge christelijke gemeenschap in Amsterdam verhuisde naar Lab111, een filmhuis met arthouse films en documentaires, gerund door jonge, creatieve ondernemers. Via Nova heeft geleerd dat op zulke plekken vaak ideeën ontstaan om nieuwe wegen te gaan met oude papieren. En dat is precies wat deze gemeente graag wil.

En waar werd de crèche gehouden tijdens de zondagse samenkomst? In een zaaltje naast Lab111, het zaaltje waar die hartelijke meneer het over had. Voorheen was dat een tijdelijke opvang voor de gekortwiekte Parkkerkgemeente. Nu blijkt het een prachtige plek te zijn voor de baby’s en peuters van een jonge Amsterdamse gemeente.

En dat niet alleen! Op dezelfde locatie worden ook bijeenkomsten gehouden van Heilig Vuur West, een andere jonge Amsterdamse gemeente. Op zondagmiddag komt er bovendien een Congolese gemeente samen. Ook die was er nog niet in de tijd dat de Parkkerk een bloeiende gemeente huisvestte.

De kastanjeboom gevallen, maar de kastanjes geven hoop.

Verschenen als opinieartikel in het Reformatorisch Dagblad, 14 september 2017.
Foto: de voormalige Parkkerk, nu Orgelcentrum.