Waar denk jij als eerste aan bij mensen met een beperking? Zelf dacht ik als eerste aan: beperkingen. Maar in het afgelopen jaar heb ik de belangrijke les geleerd dat dit niet okee is. Het eerste moet zijn: uitsluiting. Wel mee wíllen doen, maar niet mee kúnnen doen – terwijl dat met de juiste randvoorwaarden vaak wel degelijk mogelijk is. Leven met een beperking brengt ongemakken met zich mee. Uitgesloten worden doet zeer. En is onrecht, zo heb ik geleerd.

Twee voorbeelden, uit Ethiopië en uit Nederland.

“Doordat ik een beperking heb, werd ik vroeger opgesloten achter in het huis. Mijn familie schaamde zich voor mij. Maar nu hoor ik bij de gemeenschap, kan ik naar school en word ik niet meer uitgescholden. Ik help met het verzorgen van de geiten en het verstellen en repareren van kleren.” Aldus Kimea (27), Ethiopië.

Door zijn handicap zit Jayden (10) in een rolstoel. Daar heeft hij mee leren leven. Maar waar hij niet aan kan wennen, is dat hij vaak alleen moet spelen en zich buitengesloten voelt. “Elke keer als ik met hem ga wandelen, ontwijk ik speelplekken, omdat ik zie dat het hem verdriet doet dat hij niet mee kan spelen”, vertelt zijn moeder Samantha.

In het afgelopen jaar ben ik intensief bezig geweest met het thema ‘Inclusie van mensen met een beperking’. Zo ben ik sinds najaar 2022 co-voorzitter van DCDD, Stichting Dutch Coalition on Disability and Development. DCDD zorgt voor inclusie van mensen met een beperking in internationale samenwerking. Het eerste voorbeeld hierboven komt uit We Are Able!, waar DCDD bij betrokken is. Dit vijfjarig programma in partnerschap met het Ministerie van Buitenlandse Zaken ondersteunt in Burundi, DR Congo, Ethiopië, Zuid-Sudan, Sudan en Uganda lokale organisaties die zich inzetten voor mensen met een beperking. Het tweede voorbeeld komt van Stichting het Gehandicapte Kind, waar ik kennis mee maakte. De meeste kinderen leren leven met hun beperking, maar hun grootste handicap is dat ze niet mee kunnen doen en zich daardoor eenzaam voelen. Aldus deze stichting. Geen kind zonder vriendjes, is daarom hun droom.

Voor het eerst las ik de UN Convention on the Rights of People with Disabilities. Dit VN-verdrag gaat over een samenleving waaraan iedereen op voet van gelijkheid kan deelnemen. Motieven hiervoor zijn onder meer de waardigheid van ieder mens en de gelijke en onvervreemdbare rechten van een ieder als fundament voor vrijheid, gerechtigheid en vrede in de wereld. De EU ratificeerde dit verdrag in 2011, Nederland deed dat in 2016. Dus ook in Nederland vinden wij dat mensen met een beperking volwaardig moeten kunnen deelnemen in heel de samenleving. Dat is geen gunst, maar een recht. Voor mij was dit een nieuw inzicht. De Nederlandse ratificatie 10 jaar na dato vind ik al niet erg snel, nog erger is dat de realiteit lang niet is waar we als land voor getekend hebben.

Het voorzitterschap van DCDD doe ik samen met Simon Henk Luimstra. Simon Henk en ik zijn al meer dan 40 jaar bevriend; al meer dan 30 jaar maakt hij gebruik van een rolstoel. Gedurende deze jaren heb ik veel voorbeelden van hem gehoord en gezien die bij hem voor uitsluiting zorgden. Pinautomaten die te hoog zijn of waar je flinke vingervaardigheid moet hebben om je pinpas er weer uit te krijgen. OV dat zeer beperkt toegankelijk is. Woningen en (overheids)gebouwen waar hij niet naar binnen kan.

Over woningen gesproken. Geregeld gaan Simon Henk en ik en drie andere vrienden een weekend uit. Afgelopen najaar was dat voor het eerst in een volledig aangepaste vakantiewoning. Met ook een catamaran waar wij alle vijf op mee konden varen, zonder enige beperking. Waar onze vriendschap in de afgelopen decennia al flinke diepgang had gekregen door het beleven van ongemak en kwetsbaarheid (en vele andere prachtige ervaringen), ervoeren we nu heel het weekend de kracht en het gemak van inclusie. Hulde aan Stichting Sailwise. Er zijn zoveel meer voorbeelden. Stranden waar een opgang is die ook voor rolstoelers toegankelijk is. Universiteitsgebouwen, congrescentra en musea waar je ook met een rolstoel zo naar binnen kunt en waar liften voorhanden zijn. Muziekverenigingen waar iedereen mee kan doen.

Laten we ons ervoor inspannen niet uit te sluiten maar in te sluiten. Zorgen dat iedereen mee kan doen. Daar heeft ieder recht op. We moeten het samen realiteit maken.